«Η ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ»

Mobbing, είναι ο διεθνής όρος για την ψυχολογική παρενόχληση στην εργασία. Ο όρος mobbing προέρχεται από το αγγλικό ρήµα “mob” που σηµαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ . Στην Ελλάδα εμφανίστηκε κυρίως μετά το 2010 και πολύ γρήγορα συγκαταλέχθηκε σε μάστιγα, ώστε ο νομοθέτης με τον Νόμο 4322/2015 τροποποίησε το άρθρο 312 τοι Ποινικού Κώδικα και πλέον αποτελεί αυτοτελές αδίκημα, επισύροντας ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών .
Το σύνδρομο mobbing θεωρείται πολυπαραγοντικό φαινόμενο- μια αναμφίβολα κοινωνική νόσο. Μπορεί να προέρχεται είτε από τον ίδιο τον εργοδότη, είτε από προϊσταμένους του εργαζομένου, είτε και από άλλον/-ους εργαζομένους. Σχετίζεται άμεσα και με την κουλτούρα του εκάστοτε εργοδότη, αν το επιδιώκει, αν το υποθάλπει η αν δεν το ελέγχει. Το φαινόμενο στην επιστημονική ορολογία, ορίζεται ως «η άσκηση, στο πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ συναδέλφων ή μεταξύ ανωτέρου και κατωτέρου στην ιεραρχία, μιας συστηματικής και διαρκούς επίθεσης σε βάρος ενός προκαθορισμένου θύματος, προκειμένου να ωθηθεί στο να εγκαταλείψει τη θέση εργασίας του» Εκδηλώνεται με, επι παραδείγματι επανειλημμένες ψυχολογικές ή άλλου τύπου και βαθμού επιθέσεις, που περιλαμβάνουν διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις και συκοφαντίες, ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων, καθώς και για ενέργειες που θα μπορούσαν να θίξουν την επαγγελματική και κοινωνική εικόνα του θύματος στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων.
Όπως σε κάθε κοινωνικό ιστό (σχολείο- ομάδες- ευρύτερη οικογένεια κτλ) υπάρχουν άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο στοχοποίησης. Εν προκειμένω οι εργαζόμενοι με α) υψηλά προσόντα ή/και ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, β) στοιχεία διαφορετικότητας (εθνικότητα, αναπηρία , σεξουαλικές προτιμήσεις κα. γ) με χαμηλό δέκτη αυτοπεποίθησης δ) Ευαίσθητη – αγχώδη προσωπικότητα είθισται να αποτελούν συνήθη θύματα παρενόχλησης στην εργασίας ή αλλιώς εργασιακής κακοποίησης.
Θύτες της εργασιακής παρενόχλησης είναι κατά κόρον άτομα εγωιστές, ανεπαρκείς, ανασφαλείς, χειριστικοί, και πειστικοί, με σημαντική ικανότητα στην εξαπάτηση, χαμηλό επίπεδο συναισθηματικής ανάπτυξης και παθολογική ανάγκη για έλεγχο. Ικανοποιούνται όταν χειρίζονται τους άλλους, σπείρουν διχόνοια και παρακολουθούν τις διαμάχες που συνεπάγονται. Στόχος της συμπεριφοράς τους είναι να αποσπάσουν την προσοχή από τη δική τους ανεπάρκεια, αποφεύγοντας έτσι να αντιμετωπίσουν προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και ανικανότητας. Η συμπεριφορά τους είναι συστηματικά και μεθοδευμένα επιθετική προς το στόχο, ενώ προς τους άλλους συναδέλφους και ανωτέρους είναι από φιλική έως και δουλοπρεπής !
Πολλές μπορεί να είναι οι μορφές της εργασιακής κακοποίησης με τις αντίστοιχες κοινωνικές αλλά και ποινικές προεκτάσεις , όπως για παράδειγμα : φθορά προσωπικών αντικειμένων , διάδοση ψευδών πληροφοριών, αποκλεισμός, απειλές για βία, σεξουαλική παρενόχληση, απειλές απόλυσης, δυσφημίσεις, εξαναγκασμός σε αδράνεια ή σε εκτέλεση καθηκόντων που υποτιμούν το θύμα, περίγελος, μείωση των αρμοδιοτήτων και πολλών άλλων. Συνήθως ο ΄΄τρίτοι΄΄ παρακολουθούν αμέτοχοι, φοβούμενοι την δική τους θέση ή συστρατεύονται με τον ‘’δυνατό’’.
Η εργασιακή παρενόχληση απώτερο στόχο έχει την απομάκρυνση από την εργασία του θύματος, τον εξαναγκασμό του σε παραίτηση. Ενδιαμέσως όμως πυροδοτεί διάφορες νόσους και σύνδρομα που σχετίζονται με το εργασιακό άγχος και επιφέρουν σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική και σωματική υγεία. Τα συνήθη σωματικά συμπτώματα που έπονται της οργανικής και ψυχικής εξάντλησης είναι διαταραχές ύπνου, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, κόπωση, διαταραχές εμμήνου ρήσεως, νευρικές συσπάσεις, κνησμοί, υπόταση/υπέρταση, απόπειρες αυτοκτονίας ενίοτε κ.α. Περαιτέρω, η εκφοβιστική παρατεταμένη εμπειρία προσβάλλει τον κοινωνικό και οικογενειακό ρόλο του εργαζομένου, και επιδρά καταλυτικά στις σχέσεις του με τους τρίτους (παιδιά, σύζυγο, φίλους, συναδέλφους )

Οι εργαζόμενοι που δέχονται παρενόχληση στην εργασία τους, μπορούν και πρέπει να προστατευθούν στηριζόμενοι σε μια πλειάδα νομοθετικών διατάξεων , όπως επι της αρχής στο άρθρο 312 του Ποινικού Κώδικα, ή και σε ειδικότερες διατάξεις περί συκοφαντικής δυσφήμησης, εξύβρισης, έργω εξύβρισης, εκβίασης κτλ. Παράλληλα, μπορούν να εγείρουν αξιώσεις αποζημίωσης κατά του θύτη σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις περί προσβολής της προσωπικότητας των άρθρων 57, 59 Αστικού Κώδικα, του άρθρου 2, παρ.1 του Συντάγματος, όπως και με τις διατάξεις του εργατικού δικαίου αν επέλθει απόλυση. Ακόμα και να αποτανθούν στην Επιθεώρηση Εργασίας σε πρωταρχικό στάδιο. Εάν δε, το «mobbing» έχει ως αιτία και κάποια απαγορευμένη διάκριση (λ.χ. το φύλο, την καταγωγή, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τον γενετήσιο προσανατολισμό, την ηλικία κ.ο.κ), τότε χαρακτηρίζεται ως «παρενόχληση» κατά την έννοια των Ν. 3304/2005 και 3896/2010, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να δύναται να προστατευθεί και βάσει των διατάξεων των νόμων αυτών.
Αναμφίβολα καμία μορφή παρενόχλησης ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΗ! Και επειδή τις περισσότερες ώρες της ημέρας του ο σύγχρονος άνθρωπος τις διάγει στην εργασία του, η οποία εκτός από μοχλός προσωπικής καταξίωσης, είναι πρωτίστως πηγή εισοδήματος για αξιοπρεπή διαβίωση, ουδείς θα πρέπει να επιτρέπει σε άλλον ή να ανέχεται την οιαδήποτε όχληση – κακοποίηση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες …!
Ελευσίνα, την 24.04.2019
Η συντάξασα Δικηγόρος
ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΗΜ. ΚΟΚΚΙΝΙΩΤΗ