Αποποίηση Κληρονομιάς… Μια Μάλλον Αντίθετη Τελευταία Βούληση Του Κληρονομούμενου

Η αυξημένη φορολογία αλλά και η συσσώρευση χρεών στους περισσότερους κληρονομουμένους τα τελευταία χρόνια , (από φόρους- εισφορές σε ταμεία, δάνεια, πρόστιμα, ποινές και χρέη βάσει δικαστικών αποφάσεων, κ.α.) έχουν ως απόρροια την αποποίηση της κληρονομιάς από τους κληρονόμους των. Καθημερινά στα Ειρηνοδικεία της χώρας , ιδιαιτέρως στα μεγάλα όπου παρατηρούνται ουρές, οι πολίτες – εν δυνάμει κληρονόμοι – σπεύδουν να αποποιηθούν την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομία συγγενικού τους προσώπου. Κι αυτό διότι θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο κληρονόμος δεν κληρονομεί μόνο το ενεργητικό μιας κληρονομίας αλλά και τα χρέη αυτής και μάλιστα , έτι σπουδαιότερον , για τα χρέη που κληρονομεί θα ευθύνεται και με την προσωπική του τυχόν περιουσία, δηλ. με ό, τι κατέχει σε κινητά ή ακίνητα , εκτός της κληρονομίας. Περιττό να αναφερθεί ότι δεν υφίσταται τμηματική ή εν μέρει αποποίηση. Δηλαδή δεν μπορεί κάποιος να αποποιηθεί τα χρέη και να αποδεχθεί την υπόλοιπη περιουσία. Η αποποίηση αφορά πάντα στο σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας.

Ο θεσμός της αποποίησης δεν είναι απλός και ούτε άνευ συνεπειών , ανάλογα δεν την περίπτωση μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες ή και έτη, συχνά μάλιστα παρατηρούμε οι νομικοί και έριδες μεταξύ των συγγενών εξ αφορμής της αποποίησης που έκαναν ή που καλούνται , αναγκαστικά, να κάνουν.

Η αποποίηση που προβλέπεται στον Αστικό Κώδικα (άρ. 1847) διέπεται από ένα πλέγμα διατάξεων και συνίσταται καταρχάς στην υποβολή δήλωσης (συγκεκριμένο έντυπο) στην Γραμματεία του Ειρηνοδικείου, όπου είχε την τελευταία του κατοικία ή διαμονή ο θανών, αυτοπροσώπως από τον κληρονόμο. Σε περίπτωση που κάποιος κωλύεται να μεταβεί , θα πρέπει να κάνει συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο για να αποποιηθεί αντ’ αυτού άλλος (π.χ. ο συνήγορός του). Κρίσιμος είναι ο χρόνος εντός του οποίου πρέπει κάποιος που το επιθυμεί να αποποιηθεί κι αυτός είναι η βραχεία προθεσμία των μόλις 4 μηνών , που αρχίζει από την γνώση της λεγόμενης επαγωγής της κληρονομίας. Αυτό σημαίνει πιο απλά , για την περίπτωση που ο αποβιώσας δεν άφησε διαθήκη, η γνώση της επαγωγής συμπίπτει με την ημερομηνία θανάτου (πλην περιπτώσεων ανωτέρας βίας που δεν έλαβε αποδεδειγμένα έγκαιρη γνώση). Ενώ για την περίπτωση που βρέθηκε διαθήκη, η επαγωγή άρχεται από την ημερομηνία δημοσίευσης της. Σημαντικό ως προς την προθεσμία είναι και η περίπτωση που ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος εξωτερικού, ή ο κληρονόμος είναι κάτοικος ομοίως εξωτερικού ή διέμενε στο εξωτερικό, οπότε η προθεσμία αποποίησης είναι 1 έτος από την γνώση.

Αποποίηση γίνεται συνήθως όταν το παθητικό της κληρονομιάς είναι μεγαλύτερο του ενεργητικού, δηλαδή όταν τα χρέη και οι οφειλές ξεπερνούν τα άλλα περιουσιακά στοιχεία. Πάντως δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που κάποιος έχει ρυθμίσει την περιουσία του εν ζωή, (πχ. με δωρεές ή γονικές παροχές στα οικεία του πρόσωπα – αρκεί να μπορούσε να λάβει φορολογική ενημερότητα ) και κατά το χρόνο θανάτου του καταλίπει μόνο χρέη. Σαφώς τότε καλούνται να αποποιηθούν άπαντες οι κληρονόμοι του, και οι απώτεροι – πιο μακρινοί, όπως και τα παιδιά αυτών, γεγονός που τους βάζει σε μία ταλαιπωρία και σαφώς σχετικά έξοδα. Ειδικά αν υπάρχει ανήλικο τέκνο για το οποίο με δικαστική απόφαση θα πρέπει να χορηγηθεί στους γονείς πρώτα δικαίωμα προς αποποίηση για λογαριασμό του ανηλίκου και μετά να κάνουν την αποποίηση για το παιδί τους (εννοείται ότι πρώτα έχει αποποιηθεί η μητέρα ή ο πατέρας ανάλογα) !

Η σειρά της αποποίησης δεν είναι τυχαία αλλά ακολουθεί την κατά τάξεις διαδοχή, όπως και η αποδοχή της κληρονομίας. Για κάθε τάξη ξεκινά νέο 4μηνο. Έτσι 1^οι καλούνται να αποποιηθούν οι κατιόντες του κληρονομούμενου (τέκνα και εγγόνια) και η σύζυγος του. Αν δεν υπάρχουν κληρονόμοι πρώτης τάξης, κληρονομούν και αντιστοίχως αποποιούνται οι κληρονόμοι της 2^ης τάξης δηλ. γονείς και αδέλφια του αποβιώσαντος (και συνεπώς και τα ανίψια του). Αν δεν υπάρχουν ούτε κληρονόμοι της 2^ης τάξης, κληρονομούν και άρα αποποιούνται κατά σειρά, οι κληρονόμοι της 3^ης τάξης δηλ. οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Αν δεν υπάρχουν ούτε και αυτοί, ή αποποιήθηκαν, καλούνται οι κληρονόμοι της 4^ης τάξης (σπάνιο) οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες. Στην 5^η τάξη ανήκει μόνο η σύζυγος και εφόσον δεν υπάρχει ούτε σύζυγος, ή αποποιήθηκε , στην 6^η τάξη ανήκει το Δημόσιο. Αφού συνεπώς έχουν αποποιηθεί όλοι οι παραπάνω, η κληρονομία επέρχεται στο Δημόσιο.

Σημαντικό να αναφερθεί ότι τα ανήλικα τέκνα σύμφωνα με τον νόμο αποδέχονται πάντα την κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής, μια διαδικασία που έχει αξία, λόγω κοστολογίου και γραφειοκρατίας, μόνο σε περιουσίες με σοβαρά στοιχεία σε μέγεθος, πλήθος και αξία.

Επομένως , καταδεικνύεται ότι η αποποίηση ως νομική διαδικασία χρήζει προσοχής, επιλογή έμπειρου συμβούλου, διότι εύκολα μπορεί κανείς να βρεθεί σε δυσμενή θέση κληρονομώντας χρέη , χωρίς να το καταλάβει.

Απ΄την άλλη το Δημόσιο τείνει να μεταβληθεί σε μια τεράστια «αποθήκη» ακινήτων , που παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Ώστε θα πρέπει άμεσα να ενσκύψουν οι αρμόδιοι στο ζήτημα αυτό, καθώς τα ακίνητα αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αφενός από το ίδιο το Δημόσιο, περιστέλλοντας έτσι τα υπέρογκα έξοδα που καταβάλλουν σε τρίτος για ενοίκια οι δημόσιες υπηρεσίες, ή προς κοινωνική –προνοιακή πολιτική, αφετέρου να διατεθούν , με ευμενείς όρους σε ιδιώτες που έχουν αγοραστικό ενδιαφέρον, ώστε και πάλι να τεθεί σε «κυκλοφορία» καθ’ όλα νόμιμη το χρήμα!