“Stalking” μια μορφή απειλής, μια μορφή κεκαλυμένης βίας

    Το λεγόμενο ‘’stalking’’ είναι η παρακολούθηση ενός άλλου ανθρώπου με κακόβουλη πρόθεση, με φυσικό ή ψηφιακό τρόπο [cyberstalking]. Στο άρθρο 333 παρ.1 εδ. β΄ του Ποινικού Κώδικα, προβλέπεται και τιμωρείται αυτοτελώς, ως αποκλίνουσα παραβατική συμπεριφορά, μετά την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα που έγινε στα πλαίσια του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης 2011).

     Συμπεριφορές stalking θεωρούνται τα, παρά την αντίθετη βούληση του θύματος, επανειλημμένα τηλεφωνήματα, μηνύματα, επισκέψεις κατ’ οίκον ή στη δουλειά του άλλου, δώρα, γράμματα, απειλές, ή και βανδαλισμοί στο αυτοκίνητο ή σε άλλα κινητά ή και ακίνητα του θύματος, ψευδείς κατηγορίες, διάδοση δυσφημιστικών σχολίων ή και συκοφαντικών, ακόμα και η εκδικητική πορνογραφία μέσω διαδικτύου.   

    Στο νόμο δίνεται έμφαση στην επέμβαση στην ιδιωτική σφαίρα του ατόμου με επίμονο τρόπο, στο ότι το θύμα θα πρέπει να έχει εκφράσει την αντίθετη βούλησή του και στο ότι το θύμα βιώνει τρόμο ή/και ανησυχία. Ώστε, το stalking είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εμμονή. Αυτή λοιπόν η «λεπτομέρεια» είναι και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της παρενοχλητικής συμπεριφοράς και του stalking κι αυτή η διαφορά είναι που κάνει τόσο δύσκολη τη διαχείριση μιας τέτοιας  καθώς η εμμονή, που αναντίρρητα είναι μια εξαιρετικά δύσκολα διαχειρίσιμη ψυχολογική κατάσταση, που ενέχει μια ψυχοπαθολογία, μη δυνάμενη εύκολα να οριστεί ή να εντοπιστεί από τη  αρχή!   

   Στη δικαστηριακή πρακτική και όχι μόνο, ο θύτης- stalker είναι ένας πρώην σύντροφος, ή ένας / μία απορριφθείς/απορριφθείσα. Σύμφωνα με επίσημες εγκληματολογικές μελέτες, οι πιο επικίνδυνοι τύποι stalkers είναι ο rejected [ αυτός που τον έχουν απορρίψει]  και ο predatory, [καταδιωκτικός, επιθετικός] καθώς σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα φτάνουν πιο εύκολα στην κακοποίηση (συνήθως σεξουαλική και σωματική) και στην ανθρωποκτονία! Ο rejected συνήθως είναι ανοργάνωτος και δρα σπασμωδικά και «εν βρασμώ ψυχής» χωρίς καμιά προσπάθεια να συγκαλύψει το έγκλημά του. Στον αντίποδα, ο predatory λόγω της ψυχοπαθητικής του προσωπικότητας είναι συνήθως οργανωμένος κι έχει την υπομονή να περιμένει την κατάλληλη στιγμή να δράσει ώστε να αφήσει πίσω του όσο το δυνατόν λιγότερα στοιχεία.

   Το stalking συνδέεται συχνά με τη διάπραξη και άλλων αδικημάτων, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρών και επικίνδυνων. Θέλοντας ένας stalker να εκφοβίσει  και να χειραγωγήσει το θύμα του, είναι πιθανό να προβεί, για παράδειγμα, σε φθορά ιδιοκτησίας (βανδαλισμός σε τοίχους, αυτοκίνητο κλπ) ή κακοποίηση ζώων (κακοποίηση του κατοικιδίου του θύματος). Προκειμένου να παρακολουθήσει τις τηλεφωνικές συνομιλίες ή τις ηλεκτρονικές κινήσεις του θύματος, συχνά ο δράστης παραβιάζει το απόρρητο των τηλεπικοινωνιών. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να κακοποιήσει σωματικά (πρόκληση σωματικής βλάβης) ή σεξουαλικά το θύμα ή ακόμα και να φτάσει στην ανθρωποκτονία. Είναι προφανές ότι τα αδικήματα που συνοδεύουν την κάθε περίπτωση stalking είναι ανάλογα της κλιμάκωσής της. Όσο μάλιστα το θύμα ενδίδει σε αυτά που ζητάει ο δράστης με την ελπίδα πως θα τον ευχαριστήσει και εκείνος μετά θα απομακρυνθεί ή το θύμα δεν αντιδρά καθόλου (π.χ. δεν καταγγέλλει το γεγονός) η κλιμάκωση αναμένεται να έχει γρηγορότερα και χειρότερα αποτελέσματα ! Κοινός παρονομαστής είναι ότι το θύμα από την παρανομή αυτή συμπεριφορά, μαζί και με τυχόν έτερες συρρέουσες παράνομες ενέργειες εις βάρος του, βιώνει συνεχώς φόβο, φοβίες, τρόμο για το τί μπορεί να του συμβεί την επόμενη στιγμή που θα βγει από την οικία του ή την εργασία του, ανησυχία για τη σωματική του ακεραιότητα ως και των αγαπημένων του π.χ.  παιδιών του. Περιέρχεται αναπόδραστα σε ψυχολογικό αδιέξοδο, νιώθει έντονη ανασφάλεια να κυκλοφορήσει, ενίοτε απομονώνεται κοινωνικά, αφού τρέμει στην ιδέα να βρίσκεται κάπου και να βρεθεί ξαφνικά μπροστά του ο θύτης, να τον /την εξυβρίζει, απειλεί, διαπομπεύει!

      Η εμπειρία έχει δείξει ότι πολλές από αυτές τις συμπεριφορές αν αντιμετωπιστούν με νόμιμα μέσα εν τη γεννέσει τους, σωστά και μεθοδικά, αναχαιτίζονται και αποκαθίσταται το αίσθημα ασφάλειας και δικαίου στη ζωή του θύματος.  

                                                                                                         Ελευσίνα, την 10.07.2020 

Η συντάξασα Δικηγόρος
Δήμητρα Δημ. Κοκκινιώτη